Boekverslag – Verslaafd aan ons eigen gelijk  

Verslaafd aan ons eigen gelijk  
Auteur: Lammert Kamphuis   
2024
Uitgever: Uitgeverij Ten Have 

De schrijver begint met de tekst van een toepasselijk lied van de zanger Stef Bos: 

Wij zijn te klein 
Om boven alles uit te stijgen 
Al hebben wij ook soms 
Het licht gezien 
De zon gaat altijd onder 
In ons denken 
Wij zijn niet 
Van ons ongelijk gediend 

In de laatste zin is een mindset verwerkt waardoor is te begrijpen waarom we zo vaak vasthouden aan onze eigen overtuigingen, zelfs als ze ons in de weg staan? Kamphuis neemt je vervolgens mee op een verkenningstocht door de psychologie van overtuigingen en vooroordelen.  

Gevormd door zijn verleden, komend uit een wereld van zwart-wit denken, oet de huidige samenleving hem steeds meer denken aan zijn kerk van vroeger. Met vervolgens een pleidooi voor perspectivistische lenigheid, leert Kamphuis je flexibel te zijn in je denken. Zodat je met meer creativiteit enbegrip voor andersdenkenden, gebaande denkpatronen kan doorbreken en open kan staan voor nieuwe ideeën en perspectieven. Opdat we tot een beter inzicht t en tot betere besluiten komen. Sneller en effectiever ambities waarmaken. 

De kern

Kamphuis bespreekt een diversiteit aan theorieën en benaderingen, waaronder cognitieve dissonantie, confirmation bias en groepsdenken. Het leuke is dat hij deze concepten illustreert met praktijkvoorbeelden én wetenschappelijk onderzoek. Waardoor je een diepgaand begrip krijgt van de mechanismen achter onze neiging om vast te houden aan ons eigen gelijk. 

Kort samengevat vijf hoofdpunten van het boek: 

1. Basisprincipes van overtuigingen: Een overzicht van de kernconcepten zoals cognitieve dissonantie, confirmation bias en groepsdenken. 
2. Psychologische mechanismen: Een uitleg van diverse psychologische mechanismen die onze overtuigingen beïnvloeden, ondersteund door wetenschappelijk onderzoek. 
3. Praktijkvoorbeelden en casestudies: Concrete voorbeelden uit de praktijk die de theorie ondersteunen en de toepasbaarheid ervan illustreren. 
4. Zelfreflectie en ontwikkeling: Tools en oefeningen om jezelf beter te begrijpen en je eigen denkpatronen te doorbreken. 
5. Ethiek en maatschappelijke impact: Richtlijnen voor ethisch denken en het bevorderen van een open en inclusieve samenleving. 

Kamphuis benadrukt dat de sleutel tot persoonlijke groei en vooruitgang ligt in het openstaan voor nieuwe ideeën en het kritisch evalueren van eigen overtuigingen. Hij betoogt dat ware verandering voortkomt uit het begrijpen en beheersen van onze innerlijke dialogen en emoties: 

• De kracht van vragen stellen: Succesvol denken draait om het stellen van vragen die ons aanzetten tot zelfontdekking en groei, in plaats van het zoeken naar directe antwoorden. 
• Bewustzijn van eigen vooroordelen: We moeten ons bewust zijn van onze eigen biases en aannames om een eerlijke en effectieve dialoog te waarborgen. 
• Effectief luisteren: Diep luisteren en begrijpen zonder oordeel is cruciaal voor het opbouwen van vertrouwen en het effectief communiceren met anderen. 
• Flexibele aanpak: Een one-size-fits-all methode werkt niet; elke situatie vereist een unieke, op maat gemaakte benadering. 

Met andere woorden, het legt de nadruk op een mindset van perspectivistische lenigheid. 

De TWST 

Het boek biedt een uitgebreide verkenning van zowel de theorie als de praktijk van overtuigingen. Waardevol als je geïnteresseerd bent in je persoonlijke groei als leider.  

Er gaat veel aandacht uit naar de verschillende psychologische mechanismen. De twist is dat niet één model de beste is. Kamphuis beweerd, gestaafd met wetenschappelijk onderzoek, dat iedere benadering ongeveer even effectief is… hoe dan? Door congruentie en consistentie in ideologie word je effectief in je denken: ‘je bent het sterkst in de aanpak waarin je zelf gelooft’. Die effectiviteit kun je nog verder vergroten door anderen te betrekken bij de keuze van je denkprocessen. Frequente afstemming met anderen, je zelfkennis en je kennis van psychologische mechanismen verhogen vervolgens je succeskansen in het doorbreken van vastgeroeste overtuigingen. Meer dus dan één specifieke benadering. 

In ‘Think Again’ , één van werelds de populairste managementboek schrijvers Adam Grant, komt hij tot een vergelijkbare conclusie: de waarde van heroverwegen. Grant benadrukt het belang van het voortdurend herzien van je overtuigingen en meningen op basis van nieuwe informatie. Dit leidt volgens hem tot betere besluitvorming en persoonlijke groei. 

Must Read

Ja, het is een read. Het is heel leuk en vlot geschreven. Het zet je regelmatig op een andere voet. Alleen al de vondst van het begrip ‘perspectivistische lenigheid’ geeft je voldoende energie om het boek te lezen. Als leider kun je zo een weloverwogen keuze maken tussen de hoeveelheid ruimte die je aan nieuwe ideeën geeft en over de aard van jouw denkprocessen. Het lezen van dit boek geeft je tevens een frisse en gedegen blik op het zijn van een reflectieve denker. Met als basis: jezelf als denker. Daarmee draagt het bij aan de ontwikkeling van jouw persoonlijk leiderschap. 

Als jij ook: 

• Anderen wilt helpen bij het helder krijgen van hun denkpatronen, het overwinnen van blokkades of het vinden van het juiste spoor in het denken; 
• Wilt ontdekken welke psychologische mechanismen het beste bij jou passen; 
• Wilt weten wat wel en niet effectief is in het doorbreken van overtuigingen; hoe je perspectivistisch lenig wordt; 

dan is ‘Verslaafd aan ons eigen gelijk’ een onmisbaar boek voor jou.  

Filmpje met een uitleg van het boek is te vinden op https://www.youtube.com/watch?v=vyLQfs5yNNU, maar vraagt wel enige kijkvasthoudendheid….