Leiderschap in het AI-tijdperk 

Leiderschap in het AI-tijdperk
4 kwaliteiten van een transformatief leider
Auteur: Werner Zuurbier   
2024
Uitgever: Uitgeverij Business Contact

“Als je een schip wilt bouwen, roep dan geen mensen op om hout te verzamelen en geef ze geen taken en werk, maar leer ze te verlangen naar de eindeloze uitgestrektheid van de zee.”   

A. de Saint-Exupéry 

Met andere woorden: kun je een goede leider zijn als je niet volledig begrijpt wat AI kan en doet? Of is dat juist de essentie van modern leiderschap: niet zélf alles weten, maar de juiste vragen kunnen stellen en de beste mensen om je heen verzamelen? Wat vraagt AI van jouw leiderschap? Welke competenties moet je hebben of meer ontwikkelen? 

Dat zijn kernvragen van Leiderschap in het AI-tijdperk, het boek waarin Werner Zuurbier onderzoekt hoe leiderschap fundamenteel verandert door de opkomst van kunstmatige intelligentie. De klassieke top-down benadering van leidinggeven is volgens hem verleden tijd. In plaats daarvan moeten leiders een andere set competenties ontwikkelen om relevant te blijven in een wereld waarin AI niet alleen werk automatiseert, maar ook strategische beslissingen beïnvloedt. 

De Kern 

Uit recent onderzoek van ING blijkt dat 85% van de ondervraagde topmanagers een sterke impact verwacht van AI.  Bestuurders in Nederland zien AI vooral als een kans voor innovatie en groei, en minder als een manier om de bedrijfsvoering te verbeteren en kosten te verlagen. 

Zuurbier stelt dat AI geen ‘hulpmiddel’ is zoals eerdere technologische innovaties, maar een structurele verandering in de manier waarop organisaties functioneren. Hij benadrukt dat traditionele leiderschapsmodellen niet langer volstaan in een tijdperk waarin AI steeds meer beslissingen neemt en processen automatiseert.  

Tsja, hoe gaan we daar nu mee om? 

Dit vraagt volgens Zuurbier om: 

• Visionair Leiderschap – Zorg dat je zicht hebt op de mogelijkheden van AI en de randvoorwaarden voor succesvolle toepassing in je eigen organisatie. 

• Risico Leiderschap – Durf om verantwoord risico’s te nemen in het gebruik van AI en ken ook de grenzen van je eigen risicobereidheid. 

• Moreel leiderschap – Breng (jouw) morele waarden in bij het toepassen van AI. 

• Cultureel leiderschap – Versterk de wendbaarheid van jouw organisatie om voldoende relevant te blijven in het AI-tijdperk. 

Voor het succes van een AI-transformatie zijn 4 competenties van een leider of leiderschapsteam van belang. Daartoe heeft Zuurbier zijn ‘digitale transformatiekompas’ ontwikkeld. 

Linksboven vind je de leiders (GLOW) met innovatieve competenties en verbeeldingskracht; zij kunnen als originele en onafhankelijke leiders anderen in hun organisatie inspireren. Met hun passie en eigenwijsheid.  

Leiders (PLOW) die sterke verbeeldingskracht en executievermogen hebben, brengen de beweging naar AI op gang. Ze zijn volhardend en houden vol om AI tot een succes te brengen in hun organisatie.  

Meer rationele leiders (BLOW) met ideeën, vertalen deze naar een heldere aanpak over hoe AI toe te passen en te implementeren in hun organisatie. Zij kunnen een vertaalslag maken naar de interne bedrijfsvoering en de propositie van het hun organisatie.  

De laatste groep leiders (FLOW) combineert de competenties ‘doen’ en ‘ratio’ en kan omgaan met onzekerheid. Zij bouwen aan een kritisch vermogen en tegenmacht waarbij aandacht is voor privacy, ethiek en security. Zij zijn de regelaars voor de benodigde financiering, resources en andere middelen om AI in versnelling te krijgen. 

De TWST 

En dan de twist. Het moment waarop je als lezer denkt: Huh? Dit is apart! 

Zuurbier stelt dat leiders niet alleen AI moeten begrijpen, maar er ook mee moeten leren samenwerken alsof het een collega is. In plaats van AI te zien als een systeem dat taken uitvoert, moet het worden behandeld als een volwaardige sparringpartner.  

Zuurbier stelt dat leiders niet alleen technologisch onderlegd moeten zijn, maar ook emotionele intelligentie moeten ontwikkelen om effectief te kunnen navigeren in een door AI gedreven wereld.  

Het is de introductie van het concept van ‘AI als co-CEO’; sommige AI-modellen zijn beter in staat strategische besluiten te nemen dan mensen. Dat betekent dat toekomstige leiders niet alleen moeten beslissen wat AI doet, maar ook wanneer ze zelf een stap terug moeten doen en AI het voortouw moeten laten nemen. 

Een prikkelende gedachte: ben jij bereid een deel van je leiderschap af te staan aan AI? 

MUST READ 

Hmm. Het is een gemakkelijk leesbaar boek. Met leuke en inspirerende verwijzingen naar uitspraken en korte casussen. Zuurbier haalt hier en daar interessante, recente studies aan.  

Het boek geeft niet echt nieuwe inzichten of (nieuwe) competenties waarover een leider behoort te beschikken in het AI-tijdperk. Wat dat betreft steekt het boek meer in op een digitale transformatie. 

Het leuke is wel dat het niet is geschreven als een technisch handboek, maar als een praktische gids voor de menselijke kant van AI-leiderschap. De vele casestudies en gebruikte modellen maken het een boek dat niet alleen inspireert, maar ook direct toepasbaar is. 

Als jij ook: 

• wilt begrijpen hoe een digitale transformatie succesvol in gang moet zetten en welk leiderschap daarbij hoort; 
• het goede gesprek wil voeren over digitale transformatie in de bestuurskamer; 
• een leider wilt zijn die technologie én menselijkheid in balans houdt; 

… dan is Leiderschap in het AI-tijdperk een boek dat je niet mag missen.  

Vergeet daarbij niet de volgende formule: NT + OO = DOO m.a.w. Nieuwe Technologie plus Oude Organistie = Dure Oude organisatie. Digitale transformatie inzetten zonder de rest van de organisatie daarop aan te sluiten is gedoemd om te mislukken (Paul Iske Hoogleraar Open Innovatie) 

PS Luister je liever dan je leest? Luister dan naar een knap staaltje AI in de praktijk. Je kunt met het programma NotebookLM eenvoudig een podcast maken! Ons experimentje vind je hier:

Let op: dit is natuurlijk geen écht interview met Werner Zuurbier.