Onder commissarissen

Onder commissarissen
Hoe het ongezegde in de boardroom de besluitvorming beïnvloedt
Marilieke Engbers
2021
Business Contact

Een simpel antwoord op de vraag hoe men moet omgaan met het ongezegde, geef ik niet in dit boek. Dat zou de complexiteit van het fenomeen ‘het ongezegde’ te sterk reduceren. Een simpel antwoord doet geen recht aan de complexiteit van de boardroom. Zo begint de schrijver.

Met het ongezegde wordt hier overigens bedoeld: wat er wel wordt gedacht maar niet wordt gezegd. Het frappante? We spreken in 140 woorden per minuut en we denken in 800 – 1400 woorden per minuut. Er blijft dus altijd veel ongezegd, ook tijdens vergaderingen. Er is dan ook altijd weinig tijd waarin ieder zijn mening uitgebreid kan toelichten. En, vergeet niet, als er spanning ontstaat en emoties gaan meespelen, wordt er selectief geluisterd. Dan ontstaat er miscommunicatie en gaat men invullen wat de ander mogelijk bedoelt. Waardoor goede informatie en inzichten ontbreken, wat de effectiviteit van de besluitvorming verslechtert.

De kern

Het boek is in romanvorm. Met behulp van een parabel maakt Engbers inzichtelijk hoe commissarissen toezichthouden. Fictieve hoofdrolspelers benadrukken de verschillende facetten van het toezichthouden: onderlinge ruzies, (emotionele) spanningen, (verborgen) spanningen etc. Het leuke en originele aan het boek is de kantlijn vol toelichtingen en onuitgesproken gedachten, die in de vorm van spreekbalonnen zijn opgenomen.

In het boek wordt dieper ingegaan op hoe ‘het werkelijk gaat’ in de boardroom. Het is daarmee mogelijk om patronen (van besluitvorming) te herkennen, bespreekbaar te maken en te doorbereken, als ze belemmerend werken. Dit boek legt specifiek de focus op de taak van een commissaris.

De premisse is dat mensen en dus commissarissen niet zo rationeel zijn als wordt verondersteld. Want emoties, onzichtbare (denk)patronen, het ongezegde, heuristieken, groupthinking, macht en blinde vlekken spelen een rol.

Het boek gaat over (non)verbale communicatie. Wat over de tafel wordt besproken maar met name onder de tafel. Ook wat buiten de vergaderingen plaatsvindt. Het hele palet van gedragingen en communicatie heeft invloed op de uiteindelijke besluitvorming.

Hoe komen we tot betere besluitvorming? Wat is daartoe de oplossing volgens de auteur?
• Acceptatie dat een mens geen machine die algoritmisch, rationeel tot een besluit komt.
• Kijk niet naar het individu, kijk naar het team. Probeer de dynamiek van het team te doorgronden.
• Accepteer de diversiteit in een team, start een goede dialoog om diversiteit in plek te geven in de besluitvorming.
• Stimuleer dat teamleden hun denkfouten onderzoeken en stimuleer actief te vragen naar feedback van de andere teamleden.
• Accepteer met z’n allen dat we mensen zijn met onze twijfels, onwetendheid, (te) snel beroep doen op onze intuïtie.
• Bied ruimte om domme vragen te stellen. Waarbij de auteur eraan toevoegt aan het einde van haar boek: ‘listen to silence, it has a lot to say’.

De TWST

Veel (economische) theorieën baseren zich (nog steeds) op de aanname dat mensen rationeel tot een besluit komen. Na een zorgvuldige afweging van argumenten en in goed overleg. Waarbij alle relevante informatie wordt gedeeld en altijd wordt gezegd wat wordt gedacht. Deze theorieën kunnen we ondertussen wel naast ons neerleggen. Want de aannames kloppen niet en daar is voldoende wetenschappelijk bewijs voor.
Dus we moeten het anders doen om de besluitvorming naar een beter niveau te krijgen. Engbers pleit voor meer inhoudelijke conflicten, zelfevaluatie on the spot en het lef om je eigen ongelijk actief te willen onderzoeken. Hier zit ook meteen de uitdaging want als mensen zich minder rationeel ‘moeten’ gedragen gaan ze dat dan wel doen door zichzelf kwetsbaarder op te stellen? Is in veel gevallen het verwachte emotionele verlies niet te groot? Bijvoorbeeld een inhoudelijk conflict entameren leidt al snel tot een relationeel conflict. Relationele conflicten laten zich vaak heel moeilijk oplossen. En dat leidt dan vervolgens tot weer tot slechte besluitvorming.

Must read

Ja, ik vind van wel. Het biedt inzichten in wat en waarom zaken onbespreekbaar zijn. Biedt inzicht in de achterliggende fenomenen. Helpt jou en jouw team tot betere besluitvorming te komen.
Bovendien leest het boek origineel door de gedachtekolommen in de kantlijn. Van waaruit steeds weer verassende perspectieven worden geboden.

Als jij ook:
• Wil leren aan welke bijzondere knoppen je kunt draaien om de effectiviteit van de besluitvorming te verbeteren;
• Nieuwsgierig bent hoe het ‘echt’ onder commissarissen gaat;
• Als je lid bent van een team van commissarissen of toe wil treden tot.

Dan is dit boek iets voor jou. Op de website van de auteur vind je interessante artikelen over besluitvorming en vervormingen daarin of luister eens de podcast VTW Podcast waarin ze meer over dit onderwerp vertelt.