Rob Groen bracht het teamrolmodel van Belbin naar Nederland. “Soms weet je niet waarom je valt voor iets of iemand.”

Het was alweer acht jaar geleden dat ze elkaar voor het laatst hadden gezien. De inmiddels 98-jarige wetenschapper Meredith Belbin en ontwikkelingspsycholoog Rob Groen, degene die het Belbin teamrolmodel naar Nederland bracht. Ze kwamen elkaar in juli tijdens het internationale Belbin Symposium weer tegen. Belbin compleet in pak, een mooie bruine wandelstok leunend op de knieën. Broodje, glaasje water en een glaasje jus op tafel. 98 lengtes jong en nog altijd even enthousiast als altijd.

Wij spraken Rob Groen over wat hem zo aanspreekt in het model van Belbin, hoe het anderen kan helpen, en natuurlijk over wat hem in al die jaren het meest is bijgebleven.

Maar laten we bij het begin beginnen.

Het teamrolmodel van Belbin is een sociaal-psychologisch model. “Geen typologie dus, zoals sommige mensen denken”, licht Groen toe. Met negen rollen: Bedrijfsman, Brononderzoeker, Plant, Monitor, Vormer, Voorzitter, Zorgdrager, Groepswerker en Specialist. Het is een interactiemodel dat de dynamiek tussen mensen in een groep beschrijft. “Je kunt een rol uit het model niet begrijpen of duiden als je hem niet plaats in de context van andere mensen.”

Als je een Belbintest doet, krijg je hier vaak op een eenvoudige manier (extra) inzicht in.

De eerste ontmoeting

Rob Groen en Belbin gaan lang terug. “In december 1980 zat ik in het University Arms Hotel in Cambridge, in een fauteuil voor een open haard, waar Meredith me de uitkomsten van mijn testserie terug meldde (Monitor/Brononderzoeker en Plant). En ik deed mee aan Teamopoly, in het Gele Team. Ik was op slag bekeerd”, licht hij op de website van Belbin toe als hij praat over zijn eerste ontmoeting met Belbin.  

Daarna vroegen hij en zijn vader of Belbin een seminar in Nederland wilde houden. Dit bleek een groot succes en teams wilden graag aan de slag met het Belbin teamrolmodel.  “Of dat niet iets voor mij was”, vroeg Belbin destijds aan Groen.   

En dat bleek het te zijn! 

Niet snel daarna gaf Rob zelf trainingen en in de jaren die volgden bleef hij zich ontwikkelen en bracht hij belangrijke verbeteringen aan.  

Klinkt als een fijne ontmoeting, maar waarom juist dit model? 

“Soms weet je niet meteen waarom je valt voor iets of iemand, de woorden daarbij komen dan later”, legt hij uit. “Ik vind het een positief model, omdat het kijkt naar waar je goed in bent en hoe je daar beter in kunt worden”, licht hij toe. “Bovendien kijkt het heel waarderend naar de verschillen tussen mensen. Juist verschillen in bijvoorbeeld karakter en communicatiestijl leer je leuker te vinden. In plaats van dat je je er voortdurend aan stoort of er wanhopig van wordt.”  

En juist die verschillen maken een sterk team.  

Groen: “Belbin heeft een wetenschappelijke basis. Gebaseerd op 10 jaar lang experimenteel onderzoek, op het nauwlettend observeren van mensen.” Al is het natuurlijk wel een beetje wij van wc-eend, grapt hij tussendoor. “Er zijn de laatste tijd ook een aantal studies geweest vanuit de universiteit van Liverpool en die van Bilbao. Men is vooral geïnteresseerd in de toepasbaarheidswaarde. Het blijkt dat mensen met name zoeken naar een goed en geloofwaardig model.”  

Wat betekenen de verschillende rollen concreet?

“Als je een team samenstelt, dan mag je ook best op zoek naar mensen die bijna in je allergie zitten. Je moet leren hoe je daar goed mee om kunt gaan. Dat is vaak beter dan in je comfortzone blijven en alleen maar werken met mensen waarmee je een klik hebt, of die zijn zoals jij. Dan kan er geen complementariteit ontstaan.” 

Welk inzicht levert de methode mensen vaak op? Wat is je daarvan het meeste bijgebleven in al die jaren?  

“Elke training gebeurt er wel iets wat ik zou willen onthouden. Als iemand ineens heel anders naar iemand anders kijkt bijvoorbeeld. Of als twee mensen elkaar ineens in de armen vallen. Dat zijn heel bijzondere dingen. Of dat mensen zich uiteindelijk eens gaan uitspreken naar elkaar.” 

Je ziet het ook in het onderwijs. “Daar is het vermogen om van perspectief te kunnen wisselen heel belangrijk. Om te kunnen kijken vanuit de ogen van een ander. Als Belbin je daarin prikkelt is dat ook al een hele winst. Van perspectief kunnen en willen wisselen versterkt je sociale intelligentie.” 

Verschilt dat ook per land?

“Er is naar mijn weten nog niemand geweest die dat heeft onderzocht met vergelijkende data. We denken dat de aanwezigheid van de rollen over de hele wereld ongeveer gelijk verdeeld is, ook omdat de onderscheidingen gebaseerd zijn op de Big Five (De vijf persoonlijkheidskenmerken uit de Big Five persoonlijkheidstheorie zijn extraversie, vriendelijkheid, emotionele stabiliteit, ordelijkheid en openheid, red.). Maar dat ze wel per cultuur verschillend worden gewaardeerd. Sommige rollen staan hoger aangeschreven, andere rollen zijn niet welkom of niet geacht bij bijvoorbeeld vrouwen aanwezig te zijn in sommige culturen of landen. Het verschil lijkt dus te zitten in de waardering van de rollen, maar we denken vooralsnog dat de aanwezigheid van de rollen redelijk universeel is.” 

We durfden het bijna niet te vragen, maar deden het toch.

Of Groen in al die jaren wel eens aan een ander model had gedacht.

“Dat niet. Al gebruik ik wel eens de Roos van Leary, de kernkwadranten van Daniel Ofman, Lencioni en het Aristotle project, over veiligheid in teams. Daar kun je Belbin heel makkelijk mee combineren. Belbin is zeker niet het antwoord op alles, maar ik blijf er wel altijd op terugvallen.