Zet je rechter hersenhelft eens in!

Context Mapping is een methode die designers helpt de onbewuste behoeften van hun gebruiker boven tafel te krijgen. TWST past de methode nu ook toe op advies-vraagstukken zoals: hoe kan mijn organisatie een aantrekkelijke werkgever zijn? Dit artikel beschrijft de context mapping methode en geeft inzicht hoe de creatieve opdrachten verrassend praktische resultaten geven.

Stel, je bent designer en wilt een nieuwe broodtrommel ontwikkelen. Een slimme designer maakt daarvoor snel contact met zijn klant. Die weet immers het best waar hij behoefte aan heeft. Toch?

Helemaal waar. Lastig is dat veel van die behoeften zich bevinden in ons onderbewustzijn. Daarmee zijn ze lastig te achterhalen. Context mapping is een methode die designers gebruiken om inzicht te krijgen in deze onbewuste behoeftes. Dit doet de methode door de context waarbinnen de gebruiker het product gebruikt te bestuderen. Denk aan de broodtrommel. Traditioneel gezien werd de broodtrommel gevuld met twee boterhammen met kaas en leeggegeten in de kantine. Maar tegenwoordig eten veel mensen geen brood meer tijdens de lunch. Vaker eten ze bijvoorbeeld een salade. Wat betekent dat voor het design? En wat verandert er aan het design als je weet dat veel mensen in de trein of auto eten op weg naar een volgende afspraak?

De context is dus belangrijk in het boven water krijgen van de onbewuste behoeften van de gebruiker. De methode maakt daarvoor gebruik van generatieve technieken. Om een idee te geven van zo’n techniek: vraag je iemand naar zijn ideale broodtrommel, dan zal deze persoon zijn bestaande beeld van een broodtrommel omschrijven en daar enkele verbeteringen aan toevoegen.

Observeren hoe iemand de broodtrommel gebruikt geeft meer informatie. Maar tot het onbewuste niveau doordringen lukt pas met het gebruik van generatieve technieken die de gevoelens en fantasie van mensen raken.

Waarom al dit geklets over broodtrommels? Net als designers is het voor ons als organisatie adviseurs belangrijk te doorgronden welke behoeften onze klant heeft. TWST gebruikt daarvoor diverse technieken zoals interviews, meelopen in de praktijk en aansluiten bij overleggen. Deze technieken raken echter enkel de bovenste twee niveaus uit figuur 1. Daarom intrigeerde de context mapping methode ons. Zou de methode die ontwikkelt is voor designers, ook toe te passen zijn op adviesvraagstukken?

Maaike Boot, student Strategic Product Design aan de TU Delft hielp ons met het ontwikkelen van een context mapping tool gericht op onze dienstverlening. Onlangs pasten we de tool succesvol toe bij een internationale klant in de zakelijke dienstverlening. Doelstelling van de opdrachtgever was te achterhalen hoe de organisatie een aantrekkelijke werkgever kan zijn voor bestaande en potentiele medewerkers. De organisatie kampt met een krapte op de arbeidsmarkt. Werkloosheid binnen de specifieke sector is een half procent. Medewerkers wisselen daarom gemakkelijk van werkgever wanneer de arbeidsvoorwaarden bij de concurrent aantrekkelijker zijn. Hogere lonen heeft deze organisatie niet te bieden. Daarom lag de focus op de secundaire arbeidsvoorwaarden.

De context mapping tool bestaat uit twee onderdelen; een sensitizing boekje en een workshop. Voorafgaand aan de workshop vullen de deelnemers een week lang een sensitizing boekje in (zie foto’s). Dit boekje met opdrachten helpt de deelnemers na te denken over het onderwerp door te focussen op eerdere ervaringen. Op geen enkel moment wordt er direct gevraagd naar het onderwerp: wat maakt een werkgever aantrekkelijk? In plaats daarvan wordt de deelnemer uitgedaagd na te denken over een bredere context.

Door middel van o.a. plaatjes en gekleurde stiften worden de deelnemers ook uitgedaagd hun creatieve rechter hersenhelft aan het werk te zetten. De methode gaat er van uit dat het gebruik van andere delen van de hersenen rijkere resultaten naar boven haalt.

De workshop bestaat uit twee delen. De focus verplaatst zich in het eerst gedeelte van de huidige naar de gewenste situatie. Ook hier spreken we het creatieve gedeelte van het brein aan. In een van de opdrachten ontwerpen de deelnemers met diverse materialen en Duplo hun ideale werkomgeving. Dat klinkt mogelijk kinderachtig. Veel deelnemers geven ook aan dat ze zich weer even kind voelen en er wordt veel gelachen. Dat neemt niet weg dat de inzichten groot zijn. De ontworpen werkomgevingen zijn na het knutselen onderwerp van gesprek en brengen veel thema’s aan het licht. De rivier die negatieve energie wegspoelt, toont de stress en frustratie waar veel collega’s mee kampen. De leerruimte waar je als medewerker zelf kunt kiezen welke ervaringen en skills je wilt opdoen, toont een behoefte aan ontwikkeling bij de deelnemers. Alle designs tonen een afwisseling tussen serieus werk en ontspanning; iets waar in de huidige werkomgeving geen ruimte voor is.

Deel twee van de workshop vertaalt de verkregen inzichten naar praktische acties. Zo vormt zich een plan om enkele teambuilding activiteiten in het dagelijkse werk te verweven. Gaat men uitzoeken in hoeverre reiskosten vergoed kunnen worden en gaat men een coaching programma inrichten waarbij medewerkers meelopen met een teamleider om te zien of zij de functie ook ambiëren. Daarnaast is besloten een budget vrij te maken om een aantal plannen direct te implementeren. De deelnemers van de workshop krijgen de verantwoordelijkheid om het budget te verdelen over de acties en gaan deze zelf implementeren. Hierdoor is de betrokkenheid groot en wordt de eigen verantwoordelijkheid gestimuleerd. De organisatie boekt dankzij de context mapping methode op de korte termijn direct resultaten. Tegelijkertijd zijn de verkregen inzichten de start van een langduriger traject om een aantrekkelijke werkgever te zijn en een competitieve speler te blijven in een krappe arbeidsmarkt.