“Oppervlakkige oplossingen werken vaak niet”
13 juni 2023
•4 minuten
Met systeemdenken, kijk je veel meer naar het geheel dan naar de losse onderdelen. Dat vraagt vaak niet alleen een andere manier van kijken, maar ook een andere mindset. De theorie over systeemdenken is vaak wat academisch. Hoe werkt het in de praktijk? Huib sprak Maaike Patist, directeur stadsdelen en wijken bij Gemeente Den Haag, over haar kijk op systeemdenken in de praktijk. Want je denkt misschien dat je een nieuw systeem zó in kunt voeren, maar in het echt werkt dat vaak toch net even anders. Maaike vertelt ons hoe!
Maaike, je hebt het artikel Systeemdenken in de praktijk gelezen. Wat herken jij hier zelf in?
“Wat ik heel erg herken, is dat in organisaties patronen -zo werkt het hier- aanwezig zijn. Die zijn vaak door de jaren heen zo gegroeid. Het is heel lastig om deze te doorbreken. Maar als je ze niet doorbreekt, dan komt er ook geen verandering. Oppervlakkige oplossingen in de vorm van bijvoorbeeld alleen een andere structuur of opleiding werken dan vaak niet. Als je het fundament van een organisatie niet onder ogen ziet en niet snapt waarom sommige mensen doen wat ze doen, zul je elke keer tegen dezelfde problemen blijven aanlopen.”
“Ik heb hiervoor bij een andere gemeente gewerkt. Met dezelfde onderwerpen, dezelfde processen en eenzelfde soort rollen. En toch werkt het in de ene gemeente heel anders dan de andere gemeente. Een verandering die werkt bij de ene organisatie past niet automatisch ook bij de andere. Daarin zie ik ook de werking van het systeem.”
Wordt er vaak genoeg door die systemische bril naar vraagstukken gekeken?
“We zijn er ondertussen allemaal wel van overtuigd dat we niet alleen met processen maar tegelijkertijd ook met de gedragskant van de organisatie aan de slag moeten. Dus die verschillende perspectieven van het BILT model® komen echt wel langs. Waar meer aandacht voor kan zijn is voor de vraag; hoe leggen we de verbanden hiertussen? Om het systeem echt te veranderen, moeten we snappen hoe het een het ander veroorzaakt, zodat we echt iets kunnen doorbreken. Het is daarbij ook belangrijk dat we onszelf ook op de foto zetten, zoals de directeur deed in het artikel systeemdenken in de praktijk. Je moet het totale systeem zien, daar hoor je zelf ook bij.”
Heb je een voorbeeld van een vraagstuk dat maar terug blijft komen op de agenda?
“Ja, die zijn er veel. Binnen de gemeente Den Haag willen we bijvoorbeeld meer wijk-gericht gaan werken. Dat gaat niet vanzelf. Om de problemen in de verschillende delen van Den Haag echt goed aan te pakken, is samenwerking tussen de verschillende afdelingen en directies nodig. Iedereen is het daar ook mee eens. Toch gaat dat niet automatisch en blijft het lastig om hier structurele stappen in te zetten.”
Als je dit vraagstuk bekijkt vanuit de 4 perspectieven (besturing, inrichting, leiderschap en teameffectiviteit), wat zie je dan?
“Als je kijkt naar de besturing gaat het bijvoorbeeld over de prioriteit die het bestuur hieraan geeft en hoe de middelen zijn verdeeld. Vanuit de inrichting kijkend, kunnen we constateren dat de aanpak grotendeels vanuit de verschillende directies wordt georganiseerd en nog beperkt overkoepelend is. Op het gebied van leiderschap zien we dat niet alle lagen dezelfde boodschap uitdragen. En vanuit de teameffectiviteit zien we dat beelden en overtuigingen over wat de andere afdelingen wel of niet kunnen een rol spelen. Het is best lastig om hier gelijk de causale verbanden te zien, maar dat lijkt me heel interessant en nuttig om te onderzoeken.”
Heb je nog een tip voor ons?
“Ik geloof zelf wel in het vooral gaan doen. Dus niet eindeloos gaan analyseren en discussiëren. Op een gegeven moment moet je het ook laten zien.”
Welke ambities wil jij realiseren?
Schroom niet ons te contacten, dan organiseren we een aanstekelijke afspraak.
